مۇلاھىزە ۋە ئوبزور

مىللىي مەنپەئەت ۋە مىللىي بىرلىك

مىللىي مەنپەئەت ۋە مىللىي بىرلىك (خالمۇرات ئۇيغۇرنىڭ سىياسىي تەپەككۇرىنى چۈشەنمەكچى بولسىڭىز، بۇ ماقالىنى ئوقۇشىڭىزنى تەۋسىيە قىلىمەن، رەھمەت) ئاپتور: خالمۇرات ئۇيغۇر ئەلسۆي تىل ئىنسانلارنىڭ ئالاقە ۋاستىسى ۋە ئىنسانلارنىڭ تەبىئىي ۋە ئىجتىمائىي توپلارغا ئايرىلىشىنىڭ شەرت ۋە پاسىللىرىنىڭ بىرى. مەسىلەن بىز ئۇيغۇر تىلىدا مەيلى قەشقەردىن كېلەيلى ياكى تۇرپاندىن، بىر بىرىمىزنىڭ تىلىنى چۈشىنەلەيمىز، ئۇيغۇر تىلىدا يېزىلغان شېئىرلاردىن ھوزۇرلىنالايمىز، ئۇيغۇرچە كىتابلاردىكى تەپەككۇر ۋە ھېسسىياتقا ئورتاق …

تەپسىلاتى »

مىللەت ۋە مىللى مائارىپ

مىللەت ۋە مىللى مائارىپ مىللەتنىڭ شەكىللىنىشى ئۈچۈن بەلگىلىك ۋاقىت، ئاھالە سانى ئۆلچەم قىلىنمايدۇ . ئەمما كېرەكلىك ئامىللار نەزەرىيە جەھەتتىن كۆرسىتىپ بېرىلىش مۇمكىن . مەسىلەن : تىل، ئۆڭ، كۈندىلىك تۇرمۇش ئادەتلىرى ، ئەن – ئەنىۋى مەدەنىيەت، ئولتۇراقلىشىپ ياشاپ كېلىۋاتقان تۇپراق – قاتارلىق، بىر قانچە ئورتاقلىق ۋە بىردەكلىكلەر . ئىنسانشۇناسلىق كۆز – قاراشلىرىدا، مىللەت توغرىسىدىكى پرىنسىپلارغا يېڭىچە ئىزاھاتلار قوشۇلماقتا . « مىللەتنىڭ …

تەپسىلاتى »

ئۇيغۇرلارنىڭ رەھبەرلىرى نېمىشقا ئالدىنىدۇ؟

ئۇيغۇرلارنىڭ رەھبەرلىرى  نېمىشقا ئالدىنىدۇ؟   « ئالدىماق ، ئالدانماق » – دېگەن سۆزلەر ، قارا نىيەت ساختىپەز بىلەن گۆل، ئاق كۆڭۈل كىشىلەر ئارىسىدا يۈز بېرىپ تۇرىدىغان، تۇرمۇش ھادىسىلىرىگە خاس ئۇقۇمنى بىلدۈرىدىغان، ئىجتىمائىيلىقى كۈچلۈك   سۆز تۈركۈملىرىدىن بولۇپ، بۇنداق سۆزلەرنى  ئۇيغۇرلاردىن باشقا مىللەتلەر، سىياسى مەزمۇندا ئانچە قوللۇنۇپ كەتمەيدۇ . ئەمما بىز ياشاۋاتقان ئەللەردە : « سىياسەتچىلەر ئالدامچى » دېيىلگەن گەپنىڭ مەناسى بولسا، …

تەپسىلاتى »

مىللى مەنپەئەت ۋە ھەمكارلىق

مىللى مەنپەئەت ۋە ھەمكارلىق كۈچلۈك ۋە ئاجىز ھەر قانداق دۆلەتنىڭ، يەنە بىر دۆلەتكە باغلىنىدىغان مەلۇم بىر تۈگۈنى بولىدۇ . ئەنە شۇ باغلىنىش تۈگۈنى، مەنپەئەت نۇقتىسىدىن ئېيتقاندا ھەمكارلىق – دەپ چۈشەندۈرۈلىدۇ. ھەرقانداق كۈچلۈك دۆلەتنىڭمۇ ئاجىز دۆلەتكە باغلىنىپ قالىدىغان بىر ئاجىزلىقى بولىدۇ. ئاجىز دۆلەتلەرنىڭ كۈچلۈك دۆلەتلەرگە باغلىنىپ ، بېقىنىپ تۇرىشى مۇتلەق مۇقەررەر تەرىقىدە بولسا، كۈچلۈك دۆلەتلەرنىڭ ئاجىز دۆلەتلەرگە ئېھتىياجلىق بولۇپ قېلىشى، باغلىنىپ …

تەپسىلاتى »

ئۇيغۇرىستاننىڭ مۇستەقىللىق ھەرىكەتلىرىدە ، چەتئەلدىكى ئۇيغۇرلارنىڭ رولى

ئۇيغۇرىستاننىڭ  مۇستەقىللىق ھەرىكەتلىرىدە ، چەتئەلدىكى ئۇيغۇرلارنىڭ رولى تېمىغا كىرىشتىن ئىلگىرى، ئالدى بىلەن چەتئەلدىكى ئۇيغۇرلارنىڭ ئەھۋالىنى قىسقىچە تونۇپ چىقىشقا توغرا كېلىدۇ. « چەتئەل » دېگەن سۆزگە جۇغراپىيىلىك ئىزاھات بېرىلسە، مەقسەت تېخىمۇ ئېنىق، چۈشىنىشلىك بولىشى مۇمكىن . مەيلى ئۇيغۇرىستان دەيلى، مەيلى شەرقى تۈركىستان دەيلى، بىلدۈرمەكچى بولغىنىمىز سابىق سوۋېت ئىتتىپاقى، پاكىستان، ھىندىستان ۋە خىتاي  ئۈستىمىزدىن ئېلان قىلغان ( گەرچە قانۇنسىز بولسىمۇ ) ۋە …

تەپسىلاتى »

ئۇيغۇرلار مۇستەقىل دۆلەت قۇرغاندىن كېيىن، قوشنا ئەللەرگە تەھدىت بولامدۇ؟

ئۇيغۇرلار مۇستەقىل دۆلەت قۇرغاندىن كېيىن، قوشنا ئەللەرگە تەھدىت بولامدۇ؟ قولىدىن ھېچ نەرسە كەلمەيدىغان، ھېچ نەرسە قىلمىغان ۋە قىلالمايدىغان كىشىدىن، ھېچ كىمگە خەۋپ – خەتەر، تەھدىت كەلمەيدۇ. ئۇ ھېچ نەرسە قىلمىغان بولغاچقا، ئۇنىڭدىن ھېچ قانداق خاتالىقىمۇ ئۆتمەيدۇ. ئۇنىڭ ھېچ كىمگە پايدىسىمۇ بولمىغان  ھەم زىيىنىمۇ  بولمايدۇ. ئۇيغۇرلارنى چەكلەشتە خىتاينىڭ باستۇرىشىغا ۋە  تۇتۇپ تۇرىشىغا، خورلىشىغا، ئاخىرىدا چىرىقىنى ئۆچۈرۈپ، يەر يۈزىدىن يوقىتىشىغا تاشلاپ بېرىشنى …

تەپسىلاتى »

شەرقى تۇركىستانمۇ، ئۇيغۇرىستانمۇ ؟

شەرقى تۇركىستانمۇ، ئۇيغۇرىستانمۇ ؟ دوكتور نىمەتۇللاھ رەشىدى ئۇيغۇر مىللىتىنىڭ ئانا ۋەتىنى ئۇيغۇر ئىلىدۇر. ئۇيغۇر ئىلى- ئۇيغۇرىيە- ئۇيغۇرىستان دىمەكتۇر. ئۇيغۇرىستان- تارىخى ھەقىقەتلەرگە كورە، شەرقى تۇركىستان- سىياسى غايەلەرگە كورە بېرىلگەن ئىسىمدۇر. بىر مىللەتنىڭ ئانا ۋەتىنى پەقەت ئۇ مىللەتنىڭ ئوز ئىسمى بىلەن ئاتالغاندىلا ئۇ مىللەت تەبىئى تونۇلۇش پۇرسىتىگە ئىگە بولالايدۇ . ئەسلى ئۇيغۇر ۋەتىنىنىڭ ئۇيغۇرىستان ئىكەنلىكى دۇنياچە مەشھۇر تارىخشۇناس ۋە تۈركولوگى ئا. زەكى …

تەپسىلاتى »

ئۇيغۇر نەگە بارىدۇ؟

دوكتور ئۇيغۇر ھەبىبى دەرۋەقە 20 ئەسىرنىڭ 30 يىللىردىن بىرى تەشەببۇس قىلىنىۋاتقان شەرقى تۈركىستان مىللى مۇستەقىللىقىدىن ئىبارەت بۇ سىياسى پائالىيىتىمىزدە گەرچە ئىككى قىتىم جۇمھۇرىيەت ئىلان قىلىپ تارىخ بىتىدە شانلىق ئىزلار باسقان بولساقمۇ ،ئەمما ئىنقىلاپ مىۋىلىرنى قوغداپ قىلىشقا قادىر بولالمىدوق. كىيىنكى زامانلاردا خەلقئارا سەھنىلەردە يۈرگۈزۈپ كەلگەن شەرقى تۈركىستان داۋاسىدىنمۇ ھىچبىر نەتىجە ئالالمىدۇق … بۇخۇلاسنى داۋانىڭ ھۆرمەتكە سازاۋەر رەھپىرى مەرھۇم ئەيسا يۈسۈپ ئالىپتىكىن …

تەپسىلاتى »

ئۇيغۇرلارنىڭ مۇستەقىللىق ھەرىكەتلىرى ئۈچۈن ئۆرنەك تېپىلامدۇ؟

ئۇيغۇرلارنىڭ مۇستەقىللىق ھەرىكەتلىرى ئۈچۈن ئۆرنەك تېپىلامدۇ؟ ئىنسانلارنىڭ ئانىدىن تۇغما، تەبىئى خۇسۇسىيەتلىرىنىڭ بىرى باشقىلارنى دوراشتۇر. تىببى ۋە پىسخېك تەتقىقاتچىلىرىنىڭ تەجرىبىلىرىدىن ئېيتقاندا، ھامىلە ئۈچ ئايلىقتىن باشلاپ سىرتنىڭ تەسىرىگە ئۇچرايدىكەن. شۇڭا ھامىلىدار ئاياللارنىڭ ئۆزىنى خۇشال تۇتۇشى، خاپىچىلىقتىن يىراق تۇرۇشى، قاتتىق چوقان- سۈرەن بار يەرگە يولىماسلىقى، كۆڭۈلنى كۆتىرىدىغان مۇڭلۇق مۇزىكا ئاڭلاپ تۇرىشى تەۋسىيە قىلىنىدۇ. غەرب ئەللىرىدە ھامىلە ئېغىرلاشقان ( بەش ئايلىقتىن) باشلاپ، ئۆسمۈرلەرگە لايىق …

تەپسىلاتى »

ئۇيغۇرلارنىڭ قۇتۇلۇش ھەرىكەتلىرىدىكى يوقسۇللۇقلار

ئۇيغۇرلارنىڭ قۇتۇلۇش ھەرىكەتلىرىدىكى يوقسۇللۇقلار   ئىنسانلار كىشىلىك ھاياتتا بىرەر قىيىنچىلىقتىن قۇتۇلۇش ئۈچۈن، ياكى بىرەر ئېغىرچىلىقنى يەڭگىللىتىش ئۈچۈن، ھامان يەنە بىر نەرسىگە ئېرىشىشكە مەجبۇر بولىدۇ. نامراتچىلىقتىن قۇتۇلۇش ئۈچۈن، كۈندىلىك زۆرۈرى تۇرمۇش ئېھتىياجىدىن ئارتۇقراق پۇلغا ئېرىشىش لازىم. كۆڭۈلسىزلىكتىن، پاراكەندىچىلىكتىن قۇتۇلۇش ئۈچۈن، خاتىرجەم مۇھىتقا ئېرىشىش كېرەك. نامراتچىلىقتىن جاق تويغان كىشى، ئۇنىڭدىن قۇتۇلۇشنىڭ ئامالىنى قىلمىسا، ياكى تاپاۋېتىدە ئۆزگىرىش قىلماي، ياكى خىراجىتىدە ئۆزگىرىش قىلماي، ھەجەپ …

تەپسىلاتى »